درک مطلب یک فرایند شناختی بسیار پیچیده است و شامل تعامل آگاهانة خواننده و متن در تلاش برای خلق معناست.

درک مطلب خود بر چهار قسم است:

1.درک مطلب لفظی : ( Literal comprehension) خواندن به منظور فهمیدن؛ به خاطر سپردن یا به یاد آوردن اطلاعاتی که به طور صریح در یک قطعه گنجانده شده است. خواندن خطی

2.درک مطلب استنباطی : (inferential comprehension ) خواندن با هدف یافتن اطلاعاتی که به طور صریح در یک قطعه بیان نشده اند و از طریق استفاده از تجربة فردی در شهود و استنباط قابل درکند.خواندن بین خطی

3.درک مطلب انتقادی یا ارزیابانه : (critical comprehension ) خواندن برای مقایسه اطلاعات یک قطعه یا دانش خود خواننده و ارزش های مورد قبول او .خواندن ورای خطی

4.درک مطلب عاطفی: (appreciative comprehension) خواندن جهت گرفتن پاسخی احساسی یا هر نوع پاسخ ارزش مدار دیگر از یک قطعه (ریچاردز و همکاران؛ 306:1992)