هدف اصلی از خواندن متن، درک مطلب یا استخراج معنا از آن است. خوانندگان با تجربه این موضوع را به خوبی می دانند اما ممکن است از راهبردها درک مطلب به درستی آگاه نباشند. فرآیند ادراک هم تعاملی و هم راهبردی است.خواننده با تجربه و موفق کسی است که در برابر متن و خواندن رفتاری منفعل نداشته باشد بلکه سعی کند متن را تجزیه و تحلیل کرده، آن را درونی و در نهایت مال خودش کند. یعنی پیوندی درونی با متن خواندنی برقرار کند. خواننده متن برای ادراک خواندن باید متن را با مهارت بخواند و راهبردهای خواندن را نیز با مهارت بکار گیرد.
فرآیند درک مطلب قبل از این که کودکان قادر به خواندن باشند، شروع می شود. زمانی که کسی برای آنها کتاب تصویری می خواند. آنها به کلمات گوش می دهند و به تصاویر کتاب با دقت نگاه می کنند. سپس کلمات کتاب را با کلماتی که می شنوند، مطابقت می دهند و در نهایت به اظهار نظر می پردازند.
برای یادگیری راهبردهای فهم خواندن، کودکان نیاز به مدل سازی(الگوسازی خوانداری)، تمرین و دریافت بازخورد دارند. راهبرد های اساسی فهم خواندن عبارتند از :
1-راهبرد پیش بینی : زمانی که کودکان درباره متن خوانده شده پیش بینی های ارائه می دهند در واقع به اطلاعات و تجارب قبلی خودشان تکیه می کنند و هرچه بیشتر می خوانند و بیشتر می دانند ، ایده های تازه تر و پیش بینی های متفاوت تری بیان می کنند.
2-راهبرد تعیین ایده اصلی و خلاصه کردن : مشخص کردن ایده اصلی نویسنده مستلزم این مهارت است که کودک نکته های مهم متن را پیدا کرده و با جملات خودش بیان کند. در این راهبرد کودکان تلاش می کنند تا هدف اصلی نویسنده را در متن تشخیص دهند.
3-راهبرد سوال کردن : سوال کردن و پاسخ دادن به سوالات راهبرد دیگری برای تقویت ادراک خواندن است. این راهبرد به کودکان کمک می کند تا بر روی معانی . مفاهیم متن تمرکز کنند. بزرگسالان به ویژه معلمان می توانند با الگو برداری از نمونه های معتبر طرح سوال، زمینه ای ایجاد کنند که هم سوال های خوب و هم پاسخ های خوب برای کودکان فرهم شود.
4-راهبرد استنتاج : برای نتیجه گیری درباره چیزهایی که در متن به روشنی بیان نشده است، کودکان می توانند از دانش قبلی خود استفاده کرده تا سرنخ هایی در متن پیدا کنند و دریافت خودشان بیان نمایند.
5-راهبرد تجسم : مطالعات نشان می دهد کودکانی که در هنگام خواندن کتابی، مطالب را تصویر سازی و مدر ذهن خود مجسم می کنند ، از کودکانی که این کار را انجام نمی دهند، بهتر یاد می گیرند. کودکان هم می توانند تصاویر کتاب تصویر دار و هم بدون تصویر را در ذهن خود مجسم کرده و نقاشی کنند. این کار به آنها کمک می کند تا به فهم خواندن زودتر برسند.
آموزش از راه دوردر مدارس، دانشگاه ها و موسسات آموزشی، تنها راه کمک به آموزش کسانی است که به هردلیلی از تحصیل در محیطهای آموزشی جا مانده اند و یا بدنبال شروع و یا تکمیل روند آموزشی خویش با استفاده از این شیوه ای نوین می باشند. علی رغم اینکه در شیوه آموزش حضوری بسیاری از فراگیران مبادرت به یادگیری می نمایند لیکن همچنان هستند کسانی که بدلیل مشغله و عدم امکان کسب دانش و تجربه نمی توانند به مدرسه عادی و یا دانشگاه یا موسسات آموزشی به شکل حضوری جهت ادامه تحصیل بروند. امروزه در کشورهای مدرن آموزش از راه دور بسیار متداول می باشد. برای این روش ممکن است از ویدیو، رایانه، پست الکترونیک و تکنولوژی مرتبط با اینترنت استفاده شود. آموزش از راه دور با بهره وری از اینترنت امکان پذیر می شود. تاریخچه سیستم آموزش مجازی در دهه اول سال 1717 میلادی آغاز شده است. این نوع آموزش در سال 1854 در کشورهای مدرن از طریق جزوه خلاصه شده فعالیتش گسترش پیدا کرد. پیدایش آموزش از راه دور در ایران به سال 1366 باز می گردد. در واقع آموزش از راه دور با اولویت پذیرش بازماندگان از تحصیل راه اندازی شده است. اهداف این موسسات آموزشی که ارتقاء سطح علمی، فراهم کردن امکان آموزش از راه دور و آموزش بخشی از نیروهای متخصص جامعه می باشد. اعتبار عمرانی بعضی از این مراکز آموزشی که در شهرهای بزرگ واقع شده اند تا سال 1384، بیش از 2.4 میلیارد تومان بوده است.
سواد خواندن، یکی ازمهم ترین توانایی های اکتسابی دانش آموزان در دوره آموزش ابتدایی است. مهارت خواندن، پایه یادگیری همه موضوعات درسی و غیر درسی است. مطالعه کودکان می تواند برای تفریح یا برای رشد فردی آن ها باشد و آن ها را قادر به شرکت در اجتماعات بزرگ تر سازد. مطالعه پرلز بر مبنای مفهوم توانایی خواندن یعنی توانایی تفکر، تعمق و بازتاب بر متون مکتوب و استفاده از این متون به عنوان ابزاری برای دستیابی به اهداف فردی و اجتماعی (به عبارت دیگر خواندن برای انجام دادن) شکل گرفته است. امروزه نیز به جای تأکید بر مهارت و درک خواندن، بر توانایی دانش آموزان در استفاده از اطلاعات کسب شده از طریق خواندن تأکید می شود. در مطالعه پرلز، سواد خواندن به توانایی درک و استفاده از قالب های متنی اشاره دارد که مورد نیاز جامعه هستند و یا برای فرد ارزشمندند. این تعریف برای تمام سنین و بیشتر زبان ها درست است و اهمیت خواندن در مدرسه و زندگی روزانه را نشان می دهد. تعریف مطالعه پرلز از سواد خواندن عبارت است از :« توانایی درک و استفاده از قالب های متنی که مورد نیاز جامعه هستند و یا برای فرد ارزشمندند. افرادی که متنی را مطالعه می کنند به شکل های مختلف آن را معنا بخشی می کنند. آن ها می خوانند تا یاد بگیرند، می خوانند تا در اجتماعات مختلف مدرسه یا زندگی روزانه شرکت کنند و یا برای سرگرمی و لذت بردن مطالعه می کنند».
این نگاه به خواندن برگرفته از نظریه هایی است که سواد خواندن را به عنوان فرایندی سازنده و تعاملی می دانند. معنا از تعامل بین متن و فردی که آن را مطالعه می کند و در بافت تجربه ای خاص از خواندن، ایجاد می شود. افراد قبل، حین و بعد از خواندن، از مجموعه ای از مهارت ها، راهبردهای شناختی و فراشناختی و دانش برای معناسازی استفاده و برای کسب دانش برای ارتباط با دنیا و خودشان از متون مختلف استفاده می کنند.(برگرفته از کتاب در دست انتشار "فهم پرلز" )