‌ اصول حاکم بر برنامة درسی فارسی

اصل 1.لازم است برنامة درسی زبان و ادبیات فارسی مدارس بین‌الملل ایران مبتنی بر جنبه‌های کاربردی مهارت‌های زبانی، شامل گوش دادن، سخن‌گفتن ، نوشتن و خواندن باشد.

اصل 2. باید بین زبان فارسی و زبان مادری زبان‌آموز پل ارتباطی ایجاد و تا حد امکان بر مشترکات زبانی و فرهنگی تا?کید شود.

          اصل 3. برنامة درسی فارسی باید موجبات ارتقای مهارت‌های زندگی را فراهم کند.

          اصل 4. باید نیازهای زبانی دانش آموزان مدارس بین الملل در تمام دوره های تحصیلی مد نظر باشند.

اصل5. برنامة درسی فارسی باید توانایی اندیشیدن و تفکر خلاق را در زبان‌آموزان تقویت کند.

اصل 6. برنامة درسی فارسی باید زبان‌آموزان را به مطالعة متون فارسی ترغیب کند.

اصل 7. در تدوین برنامة درسی فارسی باید از دستاوردهای پژوهشی حوزه‌های آموزش زبان و ادبیات،  زبان‌شناسی و روان‌شناسی استفاده ‌شود.

           اصل 8. برای آموزش زبان فارسی باید از ادبیات به صورت ساده سازی شده استفاده شود.

           اصل 9. در برنامة درسی فارسی سیر آموزش باید از ساده به پیشرفته باشد.

           اصل 10. در برنامة درسی فارسی، آموزش نکات زبانی، ادبی، فرهنگی، و ارزشی باید به شیوة غیرمستقیم باشد.(برای آگاهی از بقیه اصول به سند راهنمای برنامه درسی فارسی مدارس بین الملل مراجعه شود.)

‌ براساس نتایج به دست آمده از نیاز سنجی و بررسی های انجام شده در زمینه اسناد بالا دستی ، رویکرد غالب بر برنامه درسی زبان و ادب فارسی مدارس بین الملل ، رویکرد اجتماعی از نوع انتقال فرهنگی است. به این معنی که برنامة درسی مزبور می‌کوشد در قالب بیان روابط اجتماعی، همراه با آموزش زبان فارسی، فرهنگ ایران اسلامی را به زبان‌آموزان انتقال دهد. البته در هر یک از مراحل طراحی و اجرای برنامه رویکرد های مناسب دیگری اتخاذ شده‌اند که همگی از رویکرد اصلی برنامه پیروی می کنند. این رویکردهای فرعی برنامة درسی فارسی عبارت‌اند از: ادامه مطلب...

ستایش: یاد تو

فصل اوّل : زیبایی آفرینش

درس اول : زنگ آفرینش - حکایت : اندرز پدر    / درس دوم : چشمه معرفت - شعرخوانی :جلوه روی خدا          

روان خوانی : ای کمیل ادامه مطلب...

 «دومین همایش ملی آموزش زبان فارسی و زبان شناسی» به همت دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات فارس و دبیرخانه­ راهبری زبان و ادبیات فارسی وزارت آموزش و پرورش (مستقر در فارس) در اردیبهشت ماه 1392 در شهر مقدس شیراز و در مجموعه‌ فرهنگی هنری حافظ (تالار حافظ) با اهداف زیر برگزار گردید:

1.کمک به رشد و تعالی زبان وادب فارسی

2.آشنایی پژوهشگران حوزه­ آموزش زبان و ادبیات فارسی با جدیدترین روش­های تدریس و نقد کتب و مواد آموزشی

3. ارائه­ پژوهش­های نوین در حوزه­ زبان شناسی نظری و مسایل میان رشته ­ای

4.آشنایی با زبان­ها و گویش­های ایرانی و بررسی مساله دوزبانگی و تأثیر آن بر آموزش زبان فارس

همچنین کلیه مقالات پذیرفته شده در این همایش در سامانه گردهمایی‌ها و همایش‌های ایران در پایگاه ISC نمایه شده است.

از فعالیت های مفید و جنبی این همایش می توان به برگزاری کارگاه های آموزشی مرتبط با محورهای همایش اشاره نمود. مقالات پذیرفته شده اعضای گروپ مطالعاتی برنامه درسی و زبان فارسی آقایان دکتر ذوالفقا ری، دکتر اکبری ، دکتر قاسم پور، عابدیان و خانم ها دکتر نجفی ، توکلی ، آژند و تقیانی نیز به دو صورت سخنرانی و الکترونیکی ( پاورپوینت) ارائه گردید.،

برنامه درسی فارسی مدارس بین الملل ایران

زبان‌ فارسی‌ بنا بر اصل‌ پانزدهم‌ قانون‌ اساسی‌ جمهوری‌ اسلامی‌ایران‌، زبان‌ رسمی‌ و کلید فهم‌ ذخایر ارزشمند علمی‌ و ادبی‌ تمدن‌ ایرانی‌- اسلامی‌ و از ارکان‌ هویت‌ ملی‌ و فرهنگی‌ ایرانیان‌ است‌. بالا بردن‌ کیفیت‌ و کارایی‌ برنامه‌های‌ درسی‌یکی‌ از ضرورت‌های‌ مسلّم‌ نظام‌ آموزشی‌ است‌. به کارگیری‌ علمی‌ و عملی‌ اصول‌ و معیارهای‌ دانش‌ برنامه‌ریزی‌ درسی‌ در طراحی‌، اجرا و ارزشیابی‌، باعث‌ تعمیق‌ و توسعة‌ منطقی‌ محتوای‌ مورد نظر می‌شود. درنتیجه‌، امکان‌ تحقّق‌ اهداف‌ را افزایش‌ می‌دهد و به‌ هم‌سو شدن‌ محتوا با نیازهای‌ دانش‌آموزان‌ و انتظارات‌ جامعه‌ می‌انجامد.

زبان فارسی نماد هویت ملّی و فرهنگی ماست و ادبیّات فارسی آینة فرهنگ و اندیشه ایران از گذشته تاکنون بوده است. زبان فارسی غیرفارسی زبانان  را با هویّت و فرهنگ ایرانی ـ اسلامی پیوند می دهد و محتوای ادبیّات فارسی به تربیت معنوی، تلطیف روح و احساسات، و انتقال فضایل الهی و انسانی کمک می‌کند. ولی  با توجه به اسناد و مدارک موجود، متا?سفانه در هیچ یک از دوره های تحصیلی مدارس بین الملل جمهوری اسلامی ایران، برای‌ آموزش‌ زبان‌ فارسی به غیر فارسی زبانان‌، برنامة‌‌ درسی مدونی تهیه نشده بود. در برنامة درسی فارسی مدارس بین‌الملل جمهوری اسلامی ایران سعی شده، ادبیّات فارسی در هیئت متن‌های درسی زیبا و رسا ، اشعار، حکایات و داستان‌هایی از متون کلاسیک و نو ایران و جهان سامان داده شود. مقوله‌های زبانی نیز در قالب آموزه‌های دستوری و نگارشی تدوین یافته‌اند. برنامه‌ درسی فارسی مدارس بین الملل جمهوری اسلامی ایران یکی از مهم‌ترین و اساسی‌ترین برنامه‌های درسی است که می تواند فرهنگ و ادبیات ایران را به دانش آموزان غیر فارسی زبان معرفی کند. این برنامه ظرفیت و قابلیت آن را دارد که ذهن و زبان فارسی‌آموز را  با ساختاری جدید و با رویکردی نوین شکل دهد.

گزارش فعالیت های گروه مطالعاتی برنامه درسی و زبان فارسی در سال 1391

 1- سخنرانی ها و میزگردها :  4 مورد

- سخنرانی در همایش کشوری ایده سازی، پردازش و اجرا در نوجوانان و جوانان، دانشگاه فرهنگیان کازرون، 31 فروردین 1391 .

- سخنرانی در همایش ملی رسالت معلم در چشم انداز ایران 1404، 7 خرداد 1391.

- سخنرانی در هفتمین همایش بین المللی ترویج زبان و ادب فارسی، دانشگاه علامه طباطبایی، 15 تا 17 شهریور 1391.

- سخنرانی دردومین کنفرانس بین المللی تحقیقات آموزشی، دانشگاه تربیت معلم آتاتورک قبرس،13 تا 15 فوریه 2013.

2- کارگاه ها :  8 مورد

-         کارگاه آموزشی یادگیری و بحث گروهی، دانشگاه آزاد ارومیه، 5 مهر 1391.

-         کارگاه تخصصی آشنایی معلمان با برنامه درسی فارسی ،آموزش و پرورش مهاباد، 18 و 19 آبان 1391.

-         کارگاه آموزشی آشنایی با برنامه درسی فارسی ابتدایی، منطقه 3 تهران، 29 آبان 1391.

-          کارگاه آموزشی روش های تدریس فارسی ، آموزش و پرورش شیراز، 18 آذر 1391.

-         کارگاه آسیب شناسی روش های آموزش زبان فارسی ، دانشگاه فرهنگیان اراک، 30 آذر 1391.

-         کارگاه علمی طراحی آموزشی درس فارسی، آموزش و پرورش پیشوا ، 17 دی 1391.

-         کارگاه غنی سازی منابع یادگیری فارسی 1، آموزش و پرورش کیش ، 20 و 21 دی 1391.

-         کارگاه غنی سازی منابع یادگیری فارسی 2، آموزش و پرورش کیش ، 9 تا 11 اسفند 1391.

 3- خبرنامه :  2 مورد

-         خبرنامه تابستان 91 : چاپ شده است.

-         خبرنامه نامه پاییز 91 : چاپ شده است.

4-        نشست های تخصصی(ژورنال کلابی) :  4 مورد

-         نشست علمی تخصصی " شیوه های قرائت و روخوانی متون فارسی " با حضور دکتر اکبری از سازمان پژوهش، دکتر رسولی از دانشگاه فرهنگیان نسیبه و دکتر جویباری از دانشگاه پیام نور تهران ، دانشگاه فرهنگیان نسیبه تهران، 24 تیر 1391.

-         نشست علمی تخصصی " جایگاه زبان و ادبیات فارسی در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش و برنامه درسی ملی " با حضور دکتر ذوالفقاری از دانشگاه تربیت مدرس، دکتر قاسم پور از سازمان پژوهش و کمالی نهاد از دانشگاه دانشگاه فرهنگیان اراک، 1 دی 1391.

-         نشست علمی تخصصی " نقد و بررسی کتاب تازه تألیف فارسی ششم ابتدایی، با حضور دکتر شهین نعمت‌زاده، آقای عبدالرحمان صفارپور، آقای اسدالله شعبانی و دکتر اکبری ، فرهنگستان زبان و ادب فارسی ، 25 بهمن 1391.

-         نشست علمی تخصصی " شیوه های آموزش زبان درایران، ترکیه، اسپانیا و آلمان " با حضور اساتید شرکت کننده در دومین کنفرانس تحقیقات آموزشی، قبرس ، 15 فوریه 2013 .

5-         انتشارات :  1 مورد

-         انتشار کتاب راهبردهای مطالعه و یادگیری، ترجمه دکتر قاسم پور، نشر فرتاب، 1391.

-         آماده سازی فرایند تدوین ویژه نامه برنامه درسی فارسی ، فصل نامه مطالعات برنامه درسی .

iضرورت طراحی برنامه درسی نوین برای آموزش زبان فارسی به غیر ایرانیان

هرانسانی در دیدن اشیا شیوه ی خاص خود یا جهان بینی خاص خود را دارد. جهان بینی انسان آمیزه ای از ارزش ها، نگرش ها و ادراکات اوست که در سامان بخشیدن به آنچه در پیرامونش اتفاق می افتد، او را یاری می کند. (میلر، 1389 ) طراحی هر گونه برنامه درسی باید مبتنی بر رویکرد ها و روش هایی باشد زیرا تمام فعالیت های لازم برای آموزش و به تبع آن برای طراحی برنامه ی درسی منعکس کننده جهان بینی فرد است. این جهان بینی نسبت به برنامه درسی بیان گر موضع گیری اساسی انسان درباره فرآیند یاددهی ـ یادگیری، اهداف، نقش یادگیرنده، نقش محیط آموزشی، نقش یاددهنده و . . . است. تعیین رویکردها و روش های طراحی یک برنامه درسی از جمله مراحل حساس و ضروری برنامه ریزی درسی است که شالوده آن را بنیادهای فلسفی، ارزشی، فرهنگی، اقتصادی، دینی، اجتماعی تشکیل می دهند. روشن شدن رویکردها و شیوه های طراحی برنامه درسی باعث انتظام در عناصر و مؤلفه های برنامه ی درسی می شود.یکی از برنامه های درسی مهم در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، برنامه درسی آموزش زبان فارسی به غیر ایرانیان است که همواره نقش بسیار تعیین کننده ای در توسعه و تقویت زبان فارسی، ترویج فرهنگ ایرانی و باورهای دینی، توفیق غیر ایرانیان در کسب مهارت های ارتباطی و توانایی استفاده از متون فارسی در آشنایی با دین اسلام و ایران اسلامی داشته و دارد. اگر قرار است نهادی به نام شورای گسترش زبان و ادبیات فارسی در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی یا مرکز گسترش زبان و ادبیات فارسی در سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، به این امر مهم یعنی آموزش زبان فارسی به غیر ایرانیان اقدام نماید؛ ضرورت دارد صاحب نظران، برنامه ریزان، روان شناسان و متخصصان آموزش زبان فارسی قبل از هرگونه اقدام ، به تعیین رویکردها و روش های طراحی برنامه درسی آموزش زبان فارسی و تعیین مبانی فلسفی، روان شناختی، زبان شناختی و آموزشی مبادرت ورزند تا مسیر برنامه ریزی درسی از طراحی تا اجرا و ارزشیابی برای یاددهندگان زبان فارسی و یادگیرندگان غیرایرانی آن روشن باشد.با وجود همه تلاش های خالصانه استادان و پژوهشگران حوزه زبان و ادب فارسی، بررسی وضعیت موجود نشان می دهد که اصول علمی برنامه ریزی درسی، طراحی برنامه درسی و تولید مواد آموزشی در اکثر برنامه های آموزش زبان فارسی به غیر فارسی زبانان رعایت نشده است. در هر نوع آموزش، از جمله آموزش زبان دوم، طراحی برنامه درسی و تولید مواد آموزشی فعالیت عمده ای است که در مقایسه با تدریس به هیچ وجه از اهمیت کمتری برخوردار نیست. طبیعی است اگر مرحله برنامه ریزی دست کم گرفته شود یا به آن اهمیت کافی داده نشود، فعالیت های آموزشی و تلاش های استاد و زبان آموز از درجه مطلوبیت بالایی برخوردار نخواهد شد. خلاصه این که آموزش باید طراحی و در قالب یک برنامه درسی تدوین شود نه این که برحسب اتفاقروی دهد. طراحی برنامه درسی زبان فارسی حداقل دو فایده دارد: 1-کیفیت آموزش زبان فارسی را بالا می برد. زیرا یک برنامه مدون برای استاد و زبان آموزان به منزله نقشه ای است که فعالیت های یاددهی – یادگیری فارسی را سامان می بخشد. 2-در مواقعی که یک دوره آموزشی توسط بیش از یک استاد تدریس می شود، هماهنگی و انسجم اجرای برنامه طراحی شده را تضمین می کند.

      دراین مقاله، ضمن بررسی وضعیت فعلی برنامه درسی آموزش زبان فارسی به غیر ایرانیان؛ رویکردها و روش های طراحی این برنامه درسی تبیین می شود ؛ راهبردها ی عملی برنامه ریزی درسی آموزش زبان فارسی و در نهایت الگویی برای طراحی نوین برنامه آموزش زبان فارسی ارائه می گردد تا با عنایت به دستاورد های علمی، مورد استفاده مسئولان و دست اندرکاران قرار گیرد.(قاسم پور، چکیده مقاله ارائه شده در همایش بین المللی گسترش زبان وادبیات فارسی،90 )

بررسی و تحلیل اشعار کتابهای فارسی دوره ابتدایی از منظر اصول و معیارهای ادبیات کودک و نوجوان 

آنچه در این پژوهش مد نظر بوده است، بررسی اشعار موجود در کتب درسی (کتابهای فارسی) دوره دبستان است. دراین تحقیق از روش کتابخانه ­ای استفاده شده است و برای جمع­ آوری اطلاعات و ارزیابی، این مراحل انجام گرفته است:مرحله­ اول: کتابهای مربوط به تاریخچه­ ادبیات کودک در ایران و جهان مطالعه گردیده و نمونه­ هایی از ادبیات کودک در چند کشور به عنوان مثال بررسی شده است. مرحله­ دوم: کتابها، مجلات، جزوه­ ها و مقالاتی که در زمینه­ شناخت کودک، رشد کودک، ویژگیها و خصوصیات کودک در دوره­ دبستان نگاشته شده و نیز نظریات بزرگان این رشته مورد مطالعه قرار گرفته است. مرحله­ سوم: با توجه به خصوصیات و ویژگیهای کودکان در دوره­ دبستان ملاک­ها و معیارهای شعر کودک، نظرات کارشناسان و روانشناسان کودک و متخصصین فن در این زمینه بررسی شده است. مرحله­ چهارم: بعد از بررسی کتب مربوط به ادبیات کودک، کتابهای فارسی دوره­ دبستان با ملاک­ها و معیارهای شعر کودک مورد مطالعه قرار گرفته و جدول بندی شده است. مرحله­ پنجم: با استفاده از روش مصاحبه از تجربیات معلمین کلاسهای پنج پایه­ دبستان، اشعار منتخب و نمونه­ هر پایه که بیشتر مورد علاقه­ کودکان بوده تجزیه و تحلیل شده است.نتیجه کلی: از 58 شعر با 1160 معیار و ملاک زبانی، رشدی، ادبی1081 ملاک و معیار مطابقت دارد که برابر است با 93/18 درصد و 79 ملاک و معیار مطابقت ندارد که برابر است با  6/81 درصد.(استاد راهنما:دکتر حسین قاسم پور مقدم،استادمشاور:دکتر بهمن زندی،دانشجو:پور چیستا علیزاده،کارشناسی ارشد آموزش زبان فارسی پیام نور تهران جنوب )

یکی از موضوعاتی که در گزارش سفر مطالعاتی به کره جنوبی در نشست مورخ 13/10/91 در سازمان پژوهش ارائه شد، مطالب مربوط به برنامه درسی زبان ملی و انگلیسی در کره جنوبی بود. گزارش تفصیلی آن در آینده نزدیک منتشر خواهد شد.:

مهم ترین مولفه زبان کره­ ای ادب و احترام است که زبان کره ­ای را برخوردار از قواعد و پیچیدگی ­های فراوانی برای ادای احترام نموده است و تقریبا تمامی عناصر و مقولات زبان را در بر می گیرد، رفتار اجتماعی گویشوران زبان کره­ ای نیز تابع این سنت است. از این زبان تا نیمه سده پانزدهم میلادی که الفبای هنگول اختراع شد اسناد معتبری بجا نمانده است.الفبای کره­ ای امروزه شامل چهل صداست، 19 همخوان و 21 واکه که از همخوان­ ها و واکه­ های پایه پدید آمده ­اند. همخوان­ها از 14 همخوان سا ده و پنج همخوان مشدد تشکیل می ­شوند. همخوان­ های ساده عبارتند از:

 پنج همخوان ساده p, t, c, s, k که در زبان کره­ ای واج­های نرم محسوب می­ شوند به­صورت مکرر و مشدد نیز نوشته می­ شوند و پنج واج سخت را پدید آورده و تعداد همخوان­ها را به عدد 19 می ­رسانند.(در آمدی بر زبان کره ای ، عابدیان)